Growth mindset voor een beter en fitter leven

Dagelijks krijgen we te maken met allerlei soorten kansen en mislukkingen. Hoe kan het dat personen hier totaal verschillend mee omgaan? Je denkwijze speelt hierbij een belangrijke rol. We kunnen een onderscheid maken tussen een fixed mindset en een growth mindset. Wat betekenen deze termen? En hoe kunnen deze denkwijzen je prestaties en persoonlijke groei beïnvloeden? In deze blog vertellen we je er alles over en we laten zien hoe een growth mindset je kan helpen gezonder en gelukkiger te leven. 

Wat is mindset?

Mindset is vandaag de dag een veelgebruikte term. In het Nederlands spreken we ook wel over ‘denkwijze’. Maar wat houdt mindset of denkwijze precies in? Dr. Alia Crum, onderzoeker aan Stanford University, omschrijft een mindset als volgt: “a mental frame or lens, that selectively organizes and encodes information”. Vrij vertaald is een mindset een mentaal kader, waarbinnen we selectief informatie organiseren en opslaan.

Een aantal voorbeelden. Zit je in een vetverlies-fase en heb je een hongerig gevoel? Er zijn verschillende uitkomsten mogelijk, zoals iets ongezonds bestellen of zelf iets gezonds koken. Probeert vermoeidheid je ervan te weerhouden om naar de sportschool te gaan? Dan kun je ernaar luisteren en op de bank ploffen met een serie. Of je kiest ervoor een lekkere playlist aan te zetten en toch naar de sportschool te gaan. We worden de hele dag door blootgesteld aan verschillende situaties en prikkels. Je mindset beïnvloedt hoe je al deze informatie verwerkt en hoe je reageert. De juiste denkwijze kan ons helpen om onze doelen te bereiken, maar je mindset kan je ook van je doelen weerhouden. 

Growth mindset: wat betekent dit dan?

De Amerikaanse psychologe Carol Dweck deed voor haar boek Mindset: The New Psychology of Success tientallen jaren onderzoek naar prestaties en successen. Uit haar onderzoek kwam naar voren dat niet alleen talenten en vaardigheden, maar ook je mindset bepalend is voor je resultaten. Haar onderzoek leidde tot de ontwikkeling van de Growth Mindset. Daarnaast gaat ze in haar theorie ook uit van een tweede denkwijze: de Fixed Mindset. We duiken in de rest van dit artikel dieper in beide denkwijzen, maar kort samengevat:

• Growth mindset: intelligentie kan zich ontwikkelen en vaardigheden kunnen aangeleerd worden. Uitdagingen worden aangegaan.  
• Fixed mindset: talent en intelligentie zijn statisch / staan vast. Uitdagen worden uit de weg gegaan en fouten maken wordt gezien als falen.

Waarom een growth mindset je beter maakt

Bij een growth mindset, of groeimindset, staat het aangaan van uitdagingen centraal. Een growth mindset helpt je om jouw doelen te behalen door deze uitdagingen aan te gaan, fouten of mislukkingen als leermomenten te zien en deze leermomenten te omarmen. Mensen met een growth mindset geloven dat inzet en doorzettingsvermogen belangrijker zijn dan ergens talent voor hebben. Nieuwe dingen leren wordt als iets positief en leuk gezien.

Het growth mindset model

• Inspanning is goed en inzet loont
  Doorzettingsvermogen wordt beloond met groei en verbetering. 
• Mislukkingen zijn leermomenten
  Falen is niet erg en levert zelfs nuttige inzichten op. Mislukkingen zijn leermomenten, geen eindpunt. In plaats van gedemotiveerd te raken is dit hét moment om je plan van aanpak aan te passen.
• Kritiek is welkom
  Groeidenkers zijn ervan overtuigd dat feedback je helpt om beter te worden. Opbouwende kritiek is waardevol en zelfs noodzakelijk om te groeien.
• Uitdagingen aangaan
  Een growth mindset motiveert je om niet op te geven bij tegenslagen. Juist bij obstakels zullen mensen met een groeimindset doorgaan in plaats van opgeven. 

Fixed mindset

De fixed mindset In het model van Carol Dweck kunnen we vertalen naar vastdenken. Deze mindset wordt gezien als het tegenovergestelde van de growth mindset en belemmert juist de persoonlijke groei en ontwikkeling. Mensen met deze denkwijze zijn doorgaans niet in staat hun potentieel maximaal te benutten. Het idee hier is dat talent en intelligentie vaststaan. Mensen met een fixed mindset gaan uitdagingen en leermomenten doorgaans uit de weg, uit angst om te falen. Inspanning wordt gezien als nutteloos en liever wordt gekozen voor de makkelijke, veilige en bekende weg.

Het fixed mindset model

• Uitdagingen vermijden
  Met een vaste mindset is het verleidelijk om binnen de comfortzone te blijven. Uit angst voor mislukkingen worden uitdagingen vaak uit de weg gegaan en vinden er zo weinig ontwikkelingen op nieuwe gebieden plaats.
• Angst om te falen
  Waar mensen met een groeimindset falen zien als leermoment, denken mensen met een vaste mindset het tegenovergestelde. Het is het ultieme falen en tast hun zelfbeeld en imago aan.
• Behoefte aan externe validatie
  Mensen met een vaste mindset hebben veel behoefte aan positieve opmerkingen en bevestiging van anderen. Externe validatie is bepalend voor hun zelfbeeld, omdat vaardigheden en intelligentie in hun ogen gekoppeld zijn aan hun identiteit. 
• Ontwikkelen zichzelf in beperkte mate
  Iemand met een fixed mindset gaat ervan uit dat intelligentie vaststaat en bijna niet aangeleerd kan worden. Er is vaak weinig ruimte voor andermans mening, kennis of ervaring. Hoewel iemand met deze denkwijze op bepaalde vlakken goed kan presteren, is er doorgaans weinig persoonlijke groei en ontwikkeling mogelijk.

Verschillen tussen growth mindset en fixed mindset

Er is een belangrijk verschil tussen een growth en fixed mindset: met een groeimentaliteit koppel je je identiteit los van je prestaties. Met deze mindset ligt de focus meer op de inspanning (het leerproces) zelf. Je vindt het leuk om iets nieuws te leren en doing the work is al motiverend op zichzelf. Mensen met een growth mindset zien uitdagingen als kansen om te groeien.

Bij een fixed mindset kan de angst om te falen juist groei in de weg staan. Mensen met deze mindset geloven dat intelligentie een vaststaand iets is en het resultaat telt meer dan het leerproces.

Fixed mindset versus growth mindset: voorbeelden

Michael Jordan was op de basisschool al fanatiek aan het basketballen, maar werd als eersteklasser op de middelbare school niet in het basketbalteam opgenomen. In plaats van op te geven, ging hij in de ochtend voor school extra trainen. Voor het eind van het schooljaar werd hij alsnog toegelaten tot het team. Deze inzet en vastberadenheid hoort bij een groeimindset. Een echte kampioen wil performen en doet wat nodig is om daar te komen. Actie ondernemen in plaats van wachten. Verantwoordelijkheid nemen in plaats van vingers wijzen naar anderen.

Business leadership mindset

Het verhaal van het Amerikaanse energiebedrijf Enron is een voorbeeld van hoe een fixed mindset desastreuze gevolgen kan hebben. Ondanks hun succesvolle imago op de aandelenmarkt – ooit gewaardeerd als een van de top 10 bedrijven in de VS – ging Enron in 2001 failliet vanwege grootschalige fraude. Waarom gebeurde dit? Medewerkers en leiders met een fixed mindset konden tekortkomingen, zoals een gebrek aan cashflow, niet accepteren. In plaats van proberen de problemen aan te pakken, wilden ze voorkomen dat hun ‘falen’ aan het licht zou komen. 

Malcolm Gladwell wijst op een bredere cultuur in de VS waarin obsessieve focus op talent en succes leidde tot een werkomgeving waarin fouten verbergen belangrijker werd dan leren en ontwikkelen. Dit creëerde een voedingsbodem voor misconcepties en zelfs fraude.

In een studie met MBA-afgestudeerden met managementervaring werd de impact van mindset verder onderzocht ¹. De deelnemers kregen de taak om een meubelbedrijf te helpen een complex managementprobleem op te lossen. Hierbij werden ze in twee groepen verdeeld:

• Groep 1 werd verteld dat hun aanpak zou worden beoordeeld om hun intelligentie te meten.
• Groep 2 kreeg te horen dat het experiment bedoeld was om hun vaardigheden te ontwikkelen.

De opdracht was voor beide groepen uitdagend, maar er ontstond een opvallend verschil: de groep die gefocust was op leren en ontwikkeling liet steeds betere prestaties zien, dan de groep die beoordeeld zou worden op hun intelligentie.

Mindset in combinatie met stress

Stress is van zichzelf niet goed of slecht. Een hogere hartslag, gespannen spieren en een nauwere focus kunnen zowel je prestaties verbeteren als verslechteren. Een interessante theorie is de stress-is-enhancing mindset, die stelt dat de impact van stress grotendeels afhangt van hoe jij het ervaart. Met andere woorden: stress is wat jij denkt dat het is​.²

In plaats van te schrikken van fysieke reacties zoals zweten, een trillende stem of zware benen, kan je ook proberen te analyseren waarom je lichaam zo reageert. Begrijp dat deze fysieke reacties een natuurlijke voorbereiding zijn van je lichaam om een uitdaging aan te gaan. Door stress te herwaarderen als een hulpmiddel in plaats van een obstakel, kun je het ombuigen naar iets positiefs en krachtigs.

Het nut van groeidenken

Iemand met een fixed mindset gelooft dus dat intelligentie en vaardigheden vaststaan en statisch zijn. Waarom voelen mensen met deze denkwijze dan toch vaak een enorme bewijsdrang? Deze bewijsdrang komt doorgaans voort uit onzekerheid en de behoefte aan erkenning van anderen. Maar als intelligentie en talent vaststaat, zou één keer bewijzen dan toch voldoende moeten zijn?

Dat klinkt leuk in theorie, maar in de praktijk werkt het niet om je voor eens en altijd te bewijzen. De ene situatie is de andere niet en we krijgen dagelijks te maken met nieuwe of grotere uitdagingen. Het wisselen naar een nieuwe baan, brengt bijvoorbeeld nieuwe uitdagingen met zich mee. Een nieuwe sport proberen? Ook dan begeef je je op onbekend terrein. Mensen met een fixed mindset vermijden deze veranderingen vaak, uit angst om te falen en het eigen beeld van “slim zijn”  of “ergens goed in zijn” te beschadigen. Is een verandering onvermijdbaar? Dan is externe validatie nodig om het eigen zelfbeeld opnieuw te bewijzen. 

Een growth mindset biedt juist de flexibiliteit om te leren en te groeien in een wereld vol nieuwe uitdagingen. Het laat zien dat je vaardigheden kunt ontwikkelen door inspanning en dat fouten geen eindpunt zijn, maar waardevolle leermomenten.

Alfred Binet, de uitvinder van de IQ-test, geloofde ook dat intelligentie kan groeien. Hoewel genen en omstandigheden natuurlijk een rol spelen, kun je met inzet en doorzettingsvermogen indrukwekkende vooruitgang boeken. Zelfs Charles Darwin was een gemiddeld kind, maar hij bewees hoe ver je kunt komen met nieuwsgierigheid en de wil om te leren. En stel je voor dat Michael Jordan had opgegeven op de middelbare school of na zijn uitstapje naar het golfen nooit was teruggekomen?

Inzet versus talent

Complimenten kun je op twee manieren geven of krijgen: gericht op karaktereigenschappen of op inspanning. Bij karakter-waardering ligt de nadruk op eigenschappen die iemand “van nature” lijkt te hebben, zoals “je bent slim” of “je bent getalenteerd”. Bij inzet-waardering gaat het om gedrag, zoals “mooi dat je zo hard werkt” of “knap dat je volhoudt om je doelen te bereiken”.

Opvallend is dat een compliment ontvangen in de vorm van inzet-waardering zorgt voor een verbetering in prestaties. Waarbij een compliment in de vorm van karakter-waardering, wat bepalender is voor onze identiteit, juist de prestaties kan verslechteren.

In een review van kinderstudies door o.a. Dweck werd gekeken naar de invloed van complimenten bij kinderen. Kinderen die complimenten kregen voor hun inzet waren beter in staat om taken vol te houden, behaalden betere prestaties en hadden meer plezier tijdens het uitvoeren van de taken dan kinderen die complimenten kregen over hun karaktereigenschappen of intelligentie (“je bent zo slim”).³

Growth mindset: tips voor zelfreflectie

Hoe wordt je eigenwaarde bepaald? We zijn vaak geneigd om dit te baseren op ervaringen of verhalen uit het verleden. “Ik ben super slecht in muziek want ooit had ik…”. Maar hoe realistisch en eerlijk is dit? De volgende reflectievragen zijn een aanrader om eens voor jezelf te beantwoorden;

• Wat zeg ik tegen mezelf over waar ik goed in ben? En waar slecht in ben?
• Wat zeggen anderen over mijn sterke en zwakke punten?
• Waar ben ik goed in en waarom? Ben ik ergens goed in door talent of door doorzettingsvermogen en hard werken, of allebei?
• Waar ben ik minder goed in en waarom? Komt dat omdat ik het nooit heb geprobeerd of heb ik veel inspanning geleverd en is het gewoon niet gelukt?

Hoe kan je een growth mindset ontwikkelen

Misschien denk je: “Leuk, zo’n positieve mindset, maar hoe begin ik eraan en hoe houd ik het vol?” Het antwoord ligt in actie. Motivatie ontstaat niet vanzelf, maar door je gedachten en gedrag bewust te sturen. Motivatie is geen emotionele of interne staat van gevoel. Je voelt je dus niet gemotiveerd. Zorgen dat je genoeg water drinkt, goed slaapt, regelmatig beweegt, alcohol drinkt met mate en stress beperkt en duidelijke prioriteiten stelt zijn acties en gedachten die zorgen voor motivatie. 

Er zijn vast tal van uitdagingen en redenen om iets niet te doen. Wat helpt om gemotiveerd te blijven en je doelen te bereiken: accepteer dat je geen invloed hebt op externe factoren, maar wel volledige controle hebt over je eigen handelen. 

Geen woorden maar daden

Zelfaffirmaties zijn tegenwoordig hot, maar worden ook vaak verkeerd gebruikt. Jezelf een label opplakken zonder daadwerkelijk het werk te verrichten kan namelijk juist tegen je werken. De stoïcijnen zeggen dit mooi: “Acta Non Verba”. Daden, geen woorden. Met zelfaffirmaties is op zichzelf niets mis, maar wees dan ook bereid om de tijd en energie te investeren om het doel te bereiken. Werk buiten je comfortzone, blijf leren en bewijs je waarde door actie.

Om een growth mindset daadwerkelijk te implementeren, moet je denkwijze over stress en frustratie ook veranderen. Het Stress-is-enhancing-model door Dr. Alia Crum & Peter Salovey biedt hierin handvatten. In plaats van stress te vermijden en het als iets negatiefs te zien, kunnen we juist onze reactie op stressvolle situaties verbeteren door de voordelen van stress in te zien.⁴

Growth mindset coaching bij FitterVanafVandaag

Hoe je naar jezelf kijkt, bepaalt hoe je de wereld ziet. Hoewel een fixed mindset in sommige situaties ook zeker voordelen heeft, brengt een growth mindset je meestal verder. Streef je naar persoonlijke groei en betere prestaties? Om deze doelen te bereiken, is het essentieel om uitdagingen aan te gaan, goed voor jezelf te zorgen, regelmatig te sporten, gezond te eten en stress en rust serieus te nemen.

Vaste denkpatronen of beperkende overtuigingen veranderen is niet makkelijk. Maar, ook als je geen controle hebt over een externe factor of situatie: je hebt altijd invloed op hoe je op deze situatie reageert. Bij FitterVanafVandaag helpen we je met praktische coaching om jouw doelen te bereiken. Dit doen we door kritisch te kijken naar je huidige levensstijl en je de juiste middelen, oefeningen en advies geven om je doelen te bereiken.